Mama is boos

Zelf heb ik in de Amsterdamse Pijp op school gezeten. Een mooie tijd. Veel nationaliteiten. Geen taboes. Leraren die openlijk uitkwamen voor hun homoseksuele geaardheid. En alles dat God verboden had (voor tieners) gebeurde toch in de directe omgeving. Mijn school, mijn biotoop was een open minimaatschappijtje. Verschillen werden niet benadrukt maar overbrugd.
Integratie was er niet zozeer aan het slagen en al helemaal niet aan het mislukken, ze was er gewoon. Net als regen en zonneschijn. Ik groeide op in -en nu jat ik een zinnetje uit de Volkskrant eerder deze week- een multicultureel walhalla waar vrijmoedig over elk thema werd gesproken.
“One world is enough, for all of us”, zong Sting van The Police in 1981. En zo was het.
Enkele decennia later lees ik dat volgens een onderzoek basisscholen en scholen in het voortgezet onderwijs, vooral in de grote steden, verworden tot verzamelplaatsen van gescheiden culturen met eigen normen en waarden en onoverbrugbare tegenstellingen. Dat maakt me boos als moeder en politica.
Je zal daar maar voor klas staan. Veel leraren, één op de negen in het voortgezet onderwijs, mijdt veiligheidshalve gevoelige onderwerpen als homoseksualiteit, religie, de politieke toestand in Turkije en Rusland, kortom de actualiteit, de toestand van de wereld.
Inmiddels is mijn boosheid wat gezakt want ik lees en hoor ook bedenkingen, die ik zelf ook wel had, bij het onderzoek en de manier waarop de media erover berichten. De soep wordt gelukkig toch niet zo heet gegeten als ze wordt opgediend.
Zo is het slechts vier procent van de leraren in het basisonderwijs die aangeven liever de tafel van negen nog eens te oefenen dan het naderende kerstfeest aan te kaarten. En in het voorgezet onderwijs vlucht elf procent van de docenten naar de Duitse naamvallen zodra de vermeende homoseksualiteit van Vincent ter sprake dreigt te komen. Of de weigering van Hassans vader om een vrouwelijke leerkracht een hand te geven. Of de Holocaustherdenking.
Vier en elf.
Dat is niet massaal – het is wel te veel! Het zijn geen getallen die een kop als ‘Leraar mijdt lastige lessen’ rechtvaardigen. Want in negen op de tien klassen in het voortgezet onderwijs gaat het er kennelijk dus wél zo aan toe als op mijn school in de Pijp. En dat is geen slechte score. De conclusie dat de integratie is mislukt, zoals Algemeen Dagblad kopte, is daarom nogal dubieus.
Verder zijn leraren die aangeven het beeld van gescheiden culturen op hun school volledig of een beetje te herkennen gemakshalve bij elkaar opgeteld. Eén en één is twee. Maar één en een beetje is één-komma-nog wat. Denk niet dat ik in mijn multiculturele taboeloze walhalla in de Pijp niet heb leren rekenen.
Toch mogen docenten, schoolleiders, politici, bestuurders, leerlingen én ouders zich er niet zo gemakkelijk van af maken. Onze scholen zijn een afspiegeling van de samenleving en het is onmiskenbaar zo dat er steeds meer spanningen en wrijvingen zijn tussen verschillende culturen die hier samen leven.
Het zou dus een wonder zijn als daarvan op scholen niets valt te merken. Maar, zeg ik er meteen bij, als moeder én als politica, juist op scholen dienen bruggen te worden geslagen. Naast je thuis wordt dáár het fundament gelegd voor de open samenleving die we koste wat het kost moeten nastreven en behouden. Dus ouders, leerlingen, docenten, politici, samenleving: laat je horen. Blijf in gesprek. Thuis, op school, in je vereniging of dorpshuis. Buitensluiten, veroordelen of tot taboe verklaren van thema’s hoort niet thuis in onze open samenleving. En de enige die dat moeten tegengaan zijn wij zelf!

Marjolein Steffens