Wat gebeurd is, is niet voorbij
Het was afgelopen zondag, 1 juli 2018, 155 jaar geleden dat de ketenen werden gebroken. Op een prachtige, zonnige en kleurrijke bijeenkomst herdachten én vierden we dat in Haarlemmermeer voor het eerst bij het slavernijmonument in Hoofddorp. Vanaf die dag is er een bijzondere plek in onze gemeente om de afschaffing van de slavernij te herdenken en te vieren. Ik legde samen met initiatiefneemster en voorzitter van het Participatieteam Elaine Veldema een krans bij het monument. Ook kunstenaar van het monument Joost van den Toorn en docent koloniale geschiedenis en slavernij aan de Universiteit van Leiden Karwan Fatah, die adviseerde over de teksten op het monument, waren aanwezig.
Slavernij is nog steeds niet voorbij. Die boodschap wilde ik tijdens mijn welkomstwoord (opgenomen onder dit bericht) duidelijk uitspreken. Om niet alleen te herdenken en te vieren. Ook zodat we stil blijven staan bij deze zwarte bladzijde uit onze geschiedenis én bij moderne slavernij. Want wat gebeurd is, is niet voorbij.
Welkomstwoord wethouder Marjolein Steffens-van de Water tijdens Keti Koti, 1 juli 2018
Keti Koti. Gebroken Ketenen, zoals de vertaling uit het Sranantongo ons leert.
Een uitdrukking die tot onze verbeelding spreekt. Een uitdrukking die precies weergeeft waarom vandaag, precies 155 jaar geleden, een historisch moment mag worden genoemd.
Op 1 juli 1863 schafte het Koninkrijk der Nederlanden met de Emancipatiewet de slavernij af in Suriname en op de Caraïben. Op Sint-Maarten was dat al in 1848 gebeurd, in Indië in 1860. Elders in de wereld werd slavernij eveneens in de tweede helft van de negentiende eeuw verboden.
Haarlemmermeer heeft nu een eigen monument als herinnering aan het slavernijverleden. En een tastbare herinnering aan de wereldwijde afschaffing van de slavernij.
Het is bijzonder dat ook in Haarlemmermeer een groep betrokken inwoners, het P-Team uit Hoofddorp, het initiatief heeft genomen voor een gedenkplaats. Daaruit blijkt dat er ook hier in onze polder behoefte aan is. De gemeente heeft dit initiatief omarmd en daarom staan we hier vandaag, op de Dag der Vrijheden, op deze mooie plek, om stil te staan bij de wreedheden en tragische gebeurtenissen die hebben plaatsgevonden onder de noemer slavernij.
We staan stil bij het moment dat de slavernij werd afgeschaft en wat dat in de praktijk betekent. En het is niet voorbij. Tot ons verdriet en afschuw is de realiteit, dat er ook vandaag de dag nog mensen zijn die niet vrij leven, die niet vrij zijn, die verhandeld worden.
Mensonterend en inhumaan. Het gebeurt nog elke dag, óók in ons vrije Nederland. Om die reden is het belangrijk dat slavernij, als grote schaduw over onze geschiedenis, maar ook over ons heden, blijvend wordt herinnerd.
De herinnering aan de slavernij ligt ook in Haarlemmermeer dichtbij.
De afschaffing van de slavernij in Suriname en de Nederlandse Antillen vond niet lang na de drooglegging van Haarlemmermeer (1852) plaats, in 1863 om precies te zijn.
Amsterdamse handelaren hebben in de jaren 1848 en 1857 met succes hun invloed gebruikt om de afschaffing van de slavernij tegen te houden.
Dat de slavernij in Nederland zo laat is afgeschaft heeft ermee te maken dat het in de negentiende eeuw financieel ‘niet voor de wind’ ging.
We liepen achter met de industriële revolutie. De Amsterdammers treuzelden vanuit handelsoogpunt met het afschaffen van de slavernij.
Overal in Nederland zijn vandaag de dag nog nazaten te vinden van tot slaaf gemaakte mensen, ook in onze polder. Samen delen we de geschiedenis van een tijd waarin volkerenrecht en mensenrechten niet of nauwelijks bestonden. Iets dat niet iedereen in Nederland zich meer goed kan voorstellen, maar ook iets dat in het heden niet altijd vanzelfsprekend is.
Dat zien we als we bijvoorbeeld het journaal aan zetten en gruwelijke beelden zien van oorlog en wantoestanden, overal in de wereld. Misbruik, mensenhandel, zelfs jonge kinderen die dit overkomt. Beelden die laten zien dat een mensenleven niet overal evenveel waard is.
Sinds de afschaffing van de slavernij in onze moderne wereld wettelijk verankerd is, wordt iedereen ter wereld vrij geboren. Niemand mag een ander nog in eigendom hebben.
Maar ook nu leven er nog altijd mensen in moderne slavernij en daar wil ik, met u, vandaag ook bij stilstaan.
Vandaag is het 155 jaar geleden dat de slavernij werd afgeschaft.
Om dat te vieren is er op 1 juli het Surinaamse feest Keti Koti. De dag van de vrijheden.
Zoals ik eerder memoreerde vieren we niet alleen de afschaffing van de slavernij. We staan stil bij moderne slavernij en we herdenken ook. We herdenken alle slachtoffers van de Trans-Atlantische slavernij.
Naar schatting gaat het om 11 tot 14 miljoen mensen die werden verscheept, van wie zo’n 15% de overtocht niet overleefde en kwam te overlijden tijdens de reis.
In de loop der eeuwen zijn zeker 25 miljoen mensen tot slaaf gemaakt.
En ook nu nog zijn 40 miljoen mensen wereldwijd het slachtoffers van moderne slavernij, wat blijkt uit cijfers van de Verenigde Naties van afgelopen jaar.
47 duizend Afrikaanse slaven werden op 1 juli 1863 vrijgemaakt in Suriname en op de Antillen. Maar in de praktijk moesten ze nog tien jaar op de plantages blijven werken.
De officiële afschaffing betekende niet het einde van de slavernij. Het betekende nog niet dat die geschiedenis werd afgesloten.
Net zoals die geschiedenis vandaag nog niet is afgesloten.
De afschaffing van de slavernij vormt één van de fundamenten van de mensenrechten.
Daarom is er vandaag, tijdens deze grotendeels kleurige en ook feestelijke bijeenkomst, ook ruimte voor onze teleurstelling, ons verdriet en afschuw over het feit dat er zelfs vandaag de dag nog steeds sprake is van mensenhandel en moderne slavernij.
Door daarbij stil te staan en onze geschiedenis, waar de slavernij een deel van uitmaakt, te herdenken, én de afschaffing ervan te vieren, op deze dag in het bijzonder, blijven wij ons bewust van deze zwarte bladzijde uit onze eigen geschiedenis. Die mede het heden vormt van ons als mensen individueel, maar ook van ons als samenleving.
Want wat gebeurd is, is niet voorbij..
